کارگردان کسی است که بیشترین مسئولیت را در قبال تصویر و صدای فیلم برعهده دارد و معمولا فکر نهفته در فیلم و شکل نهایی اثر از اوست.
در سالهای آغازین فیلمسازی نقش کارگردان به اندازه‌ای که بعدها مهم و تاثیرگذار شد نبود؛ زیرا ساختار فیلم‌ها بسیار ساده و به دور از هرگونه پیچیدگی بود. با گسترش سینما و توسعه‌ی فیلمسازی، حضور شخصی که بر کل فیلم نظارت داشته باشد و آن را از جهت فنی و هنری رهبری کند، بیشتر احساس شد و به این ترتیب کارگردان به چهره‌ای شاخص و فردی مهم در عرصه‌ی فیلمسازی بدل شد.
به طور خلاصه کارگردانی شامل: برنامه‌ریزی ساخت فیلم، نظارت بر ساخت آن، ارائه‌ی دستورالعمل به بازیگران و کلیه‌ی دست‌اندرکاران تولید، ارائه‌ی تصویری هنری و فنی به فیلم از خلال امور این چنینی و مشابه آن است، که توسط فردی به نام کارگردان صورت می‌گیرد.
در بهترین شرایط، کارگردان است که باید قدرتمندترین فرد پشت دوربین باشد. بینش، هنر و دانش خود را به کار گیرد و از ابتدا تا انتهای تولید فیلم، کنترل همه‌ی امور را در دست داشته باشد.
البته او باید فیلمی بسازد که مخاطب داشته باشد، چون به هرحال هزینه‌های تولید و پخش باید جبران شود. کارگردان گاه خودش فکری برای به فیلم برگرداندن دراختیار دارد (حتی ممکن است خودش فیلمنامه را نوشته باشد) و گاه طرف قرارداد تهیه کننده ای قرار می گیرد که می خواهد فیلمنامه ای را فیلم کند.
کارگردان باید از همان ابتدا همکاری نزدیکی با فیلمنامه-نویس برقرار کند ودر نهایی کردن فیلمنامه هم نظر بدهد.او باید درتماس همیشگی با تهیه کننده باشد واطمینان حاصل کند که آیا در چارچوب بودجه پیش می روند یانه.همچنین اوبا بازیگران ارتباط دارد ودرارائه شخصیت پردازی درست از نقش ها به آنهاکمک می کند،با طراح صحنه ولباس همفکری می کندو تصمیم می گیرد کدام صحنه ها درکجا باید فیلم برداری شوند.
و در تهیه برنامه فیلم برداری وتهیه فیلمنامه مصور نیزنقش دارد.اوبر کل فیلم برداری نظارت دارد و زاویه هرنما، نوع حرکت وفاصله ها را تعیین می کندو درنوع نورپردازی صحنه با مدیر فیلم برداری همفکری می کند.تدوین نیز زیر نظراو انجام می گیرد،موسیقی متن باموافقت او تهیه وضبط می شودو درآخرین مرحله یعنی همگاه سازی صداوتصویرنیزنقش تعیین کننده ای دارد. این همه وظایف و مسئولیت را کارگردان به تنهایی انجام نمی دهد بلکه او یک گروه دارد که شامل دستیاران ،منشی صحنه و…است. اما در نهایت اوست که نه تنها خود بلکه کل فرایند فیلم سازی را هدایت ونظارت می کند.
آنچه در بالا گفته شد بخشی از مسئولیت های کارگردانی است، اما معمولا سه وظیفه مهم کارگردان که نقش اصلی در ساختار فیلم و هویت سمعی و بصری آن دارد وعلاوه بر تکنیک وهمراهی با عوامل سایر بخش ها، نیاز به ذوق هنری هم دارد به قرار زیر است:
میزانسن
عوامل کارگردانی
دکوپاژ
میزانسن (Mise-En-Scene)
میزانسن اصطلاحی فرانسوی است،در اصل متعلق به تئاتر و به معنای چیدن صحنه، صحنه آرایی وبه صحنه آوردن یک کنش است.درتئاتر این اصطلاح به روش مرتب کردن صحنه توسط کارگردان نمایش نامه اطلاق می شود.
ما کاربرد آن در سینما حوزه وسیع تری را شامل می شود: صحنه آرایی وساخت وساز عناطر داخل صحنه ومشخص کردن مکان قرار گرفتن هریک از عناصر صحنه، نورپردازی،لباس، آرایش وگریم بازیگران ورفتار وحرکت آنها وبعد ازانجام این کارها،ترکیب تصاویر هرنما،موقعیت دوربین وزاویه دید آن ونیز حرکت ها در هرنما.
به این ترتیب کارگردان با کنترل میزانسن ، رویدادی رابرای دوربین به روی صحنه می برد.نکته بسیار مهم درمورد میزانسن اینه که کارگردان میتواند با میزانسن هرفضایی راکه می خواهد ترسیم کند.مثلا میتواند عناصر صحنه رابه گونه ای بچیند که انگار همه چیز واقعی است اما درعین حال این تکنینک نیروی آن را دارد که از مفاهیم عادی واقعیت فراتر رود.میتوان بایک میزانسنِ حساب شده یک فضای کاملا انتزاعی ساخت درحالی که هیچ چیزی شبیه به آن درجهان واقعی وجود نداشته باشد، اما چنان تاثیرگذار که تماشاگر باورکند.
امروزه میزانسن یکی از مهم ترین وظایف کارگردان است که به نوعی نشان دهنده سبک وفرم کاری اونیز هست، همچنین یکی ازمهم ترین مسائلی است که می تواند به مقبولیت، محبوبیت وماندگاری فیلم کمک کند.
میزانسن چهارعنصر اصلی دارد ولی به ندرت اتفاق می افتد که یک عنصر به طور جداگانه حضور داشته باشد. هر عنصر معمولا با عناصر دیگر برای ایجاد یک سیستم ویژه در هر فیلم ترکیب می شود.
این عناصر عبارتند از:
صحنه
لباس وچهره پردازی
حالات و حرکات عناصر صحنه
نورپردازی
بررسی سایر وظایف مهم کارگردان در حوصله این مقاله نمی گنجد در سری های بعد منتظر ادامه مطالب باشید.
- ۹۹/۰۵/۱۵